Doğum sonrası kanama, sezaryen ya da vajinal doğum sonrasında annelerin en büyük sorunlarından biridir. Bu kanamalar, gelişmekte olan ülkelerdeki anne ölümlerinin %8'inden sorumludur. Gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) sonrasında en sık görülen ikinci ölüm sebebidir. Her beş doğumdan birinde doğum sonrası kanama görülmektedir. Kanama sonrası şok, hipofiz yetmezliği, böbrek yetmezliği, total hormon yetmezliği ve kan kaybına bağlı ölümler gerçekleşebilir.

Doğumdan sonra oluşan ve lohusa kanaması adı verilen kanama, ilk 2-3 saatte kırmızı renkli olup, daha sonra rengi koyulaşır ve miktarı azalır. Doğum sonrası annenin tolere edebileceği kanama miktarı 500-800 ml kadardır. Gebeliğin son 3 ayında kan miktarındaki artış, bu oranda kan kaybını tolere etmesini sağlar. Lohusa kanaması 25-30 gün kadar devam edebilir. Sezaryenle yapılan doğumlarda lohusa kanaması daha kısa sürede biter. Bunun sebebi ameliyat sırasında plasentanın çıkarılması ve rahim içinin temizlenmesidir. Lohusa kanaması pürtüklü ve küçük parçacıklı olur. Anormal kanamalarda ise miktar fazla ve rengi taze kırmızıdır, bu durumda kadın şoka girebilir. Kanamalar erken veya geç dönemde oluşabilir. Doğumdan sonra ilk 24 saat içinde başlayanlar erken kanama, 12. haftaya kadar olan kanamalar geç kanamalar olarak tanımlanır.

Doğumdan sonra erken dönemde görülen kanamaların en önemli sebebi, gebelik nedeniyle büyüyen rahmin bebeğin çıkmasıyla kasılamaması ve gevşek şekilde kalmasıdır. Bu tür kanamalara atoni kanamaları denir. Doğumdan sonra yaşanan erken kanamaların %80'i rahmin gevşemesiyle oluşan atoni kanamalarıdır. Bebek doğduktan sonra rahim kasılır ve göbek hizasına kadar küçülür. Rahim gevşek kalırsa, kaburgalara kadar yükselir. Bunu önlemek için rahim kasılmasının takip edilmesi ve uygun ilaçlar verilmesi gerekmektedir. Atoni kanamaları, çoğul gebelikten, iri bebekten, aşırı gergin rahimden, yorgun rahimden veya rahimde plasentanın kalmasından kaynaklanabilir. Bu kanamalara hemen müdahale edilmeli ve sebebi araştırılmalıdır. Tedavisinde rahimde kalan parçaların kürtaj yapılarak temizlenmesi, rahim kasıcı ilaç kullanımı, rahim duvarlarının bağlanması veya rahmin alınması yöntemlerine başvurulabilir.

Erken kanamaların sebepleri arasında doğum sırasında rahim ağzının ya da vajinanın yırtılması yer alır. Bu durum vakum ve forseps ile yapılan doğumlarda gelişebilir. Ayrıca iri bebek doğumu ve epizyo denilen kesi sonrasında da oluşabilir. Burada rahim kasılması tamamlanır, ancak kırmızı ve fazla oranda kanama olur. Yırtığın damara zarar vermesi halinde acil müdahale gerekebilir. Bu kanamanın tedavisi yırtığın onarımıyla mümkün olur.

Doğum sonrasında şiddetli miktarda gelen ve önlenemeyen kanamaların nedeni plasenta parçası olabilir. Ayrıca plasenta yapışma anomalileri de bunda rol oynar. Bunun teşhis edilmesi için ultrasonografiyle rahmin incelenmesi gerekir. Eğer plasenta parçası varsa bunun temizlenmesi, yapışma anomalilerinde ise rahmin ameliyatla alınması gündeme gelebilir.

Gebelik zehirlenmesi, trombosit yetersizliği ve trombosit azalması, kanamaya eğilim ve olan kanamayı artırabilir. Geç dönemde oluşan kanamalar rahimde kalan parçalardan kaynaklanabilir. Bu parçaların alındıktan sonra patolojisi yapılarak, buna uygun tedavi uygulanmalıdır.

Doğum sonrası kanamanın önlenmesi ve tedavisi için doğum sırasında ve sonrasında dikkatli bir izleme yapılmalıdır. Anne adaylarına doğum öncesi dönemde bilgilendirme ve eğitim verilmesi, risk faktörlerinin belirlenmesi ve uygun müdahalelerin planlanması önemlidir. Ayrıca, doğum sonrası dönemde annenin sağlık durumu yakından izlenmeli ve herhangi bir anormal kanama belirtisinde hemen sağlık profesyonellerine başvurulmalıdır.

Doğum sonrası kanama, anne sağlığı açısından ciddi bir risk teşkil eder ve dikkatli izleme ile uygun müdahaleler gerektirir. Atoni kanamaları, doğum travmasına bağlı kanamalar, plasenta parçalarının rahim içinde kalması ve kanama bozuklukları gibi çeşitli sebeplerden kaynaklanabilir. Sağlık profesyonellerinin bu durumları erken teşhis etmesi ve uygun tedaviyi uygulaması, anne sağlığını korumak için hayati öneme sahiptir.