Epizyotomi, vajinal doğum sırasında bebeğin çıkışını kolaylaştırmak amacıyla perine bölgesine uygulanan cerrahi bir kesidir. Bu kesinin amacı, doğum sırasında perinenin aşırı gerilmesini ve yırtılmasını önlemektir. Her doğumda rutin olarak uygulanmaz; ancak gerektiğinde ve usulüne uygun şekilde yapıldığında çeşitli avantajlar sağlar.

Doğum sırasında bebeğin perineyi zorlamaya başlaması halinde epizyotomi için hazırlıklar yapılır. Kesilecek olan bölge enjektörle iyice uyuşturulur. Bebeğin başının çıkmasına yakın, epizyotomi makasıyla vajina girişinin alt ucundan başlayarak, doktorun uygun gördüğü şekilde ya 45 derecelik açıyla yana doğru uzanan medyolateral tipte ya da direkt olarak anüse doğru inen medyan tipte bir kesi yapılır. Kesi sırasında cilt ve cilt altı dokusu kesilir. Kesinin uzunluğu, annenin perinesinin yapısal durumuna, perine kaslarının yapısına ve bebeğin çıkış kısmının özelliklerine göre değişir. Kesiden sonra perineyi koruyacak manevralarla bebeğin doğumu gerçekleştirilir. Plasentanın çıkmasından sonra, gerektiği takdirde lokal anestezi tekrarlanarak, perinede yapılan kesi emilebilir dikişlerle kapatılır.

Epizyotominin amacı, bebeğin başının ya da makatının çıkışı sırasında perine bölgesinin aşırı gerilmesini ve yırtılmasını engellemektir. Ayrıca, perine tabanı kaslarının aşırı gerilmesinin önlenmesiyle uzun dönemde meydana gelebilecek estetik ve yapısal bozuklukların önlenmesi hedeflenir.

Epizyotomi her doğumda rutin olarak uygulanmaz. Ancak bazı durumlarda uygulanması gerekebilir. Özellikle:

Özellikle ilk doğumlarda epizyotomi uygulanmadığında, büyük olasılıkla perinede yırtık oluşur. Yırtığın büyüklüğü, bebeğin başının çıkışı sırasında doktorun uyguladığı perine koruma tekniğine, perinenin yapısal özelliğine, annenin yaptığı doğum sayısına ve bebeğin baş yapısına göre değişir. Meydana gelen yırtıklar genellikle yüzeysel olur, ancak bazen ciddi yırtıklar da meydana gelebilir. Bu nedenle epizyotominin gerekli görülmediği durumlarda bile sonuçları iyi değerlendirilmelidir.

Epizyotomi sonrası iyileşme sürecinde, eğer usulüne uygun dikildiyse kesi boyunca ince bir çizgi şeklinde iz kalır. Oluşan izin derinliği kişisel yapının özelliğine, kullanılan tekniğe ve dikiş sırasında kullanılan malzemeye göre değişir. Bazı kişilerde iyi bir teknik kullanılmasına rağmen bünyenin aşırı nedbe doku oluşturması nedeniyle iz derin kalabilir.

Epizyotomi sonrası en sık görülen yakınma ağrıdır. Ağrı kesicilerin yeterli olmaması halinde bölgede hematom (kan birikimi) olabilir. Bu, dikiş sırasında fark edilmemiş bir atardamarın açık kalmasından kaynaklanır. Tedavisi için bölgenin yeniden açılması ve damarın bağlanması gerekir. Ayrıca, yapılan dikişlerin yeniden açılması sıkça görülebilir. Bunun sebebi enfeksiyon oluşumu ve bunun dikişleri eritmesi ya da zayıflatmasıdır. Enfeksiyon varsa antibiyotik tedavisiyle giderilmesi ve enfekte dokuların çıkarılması gerekir. Şartlar düzeldiğinde bir hafta sonra dikişler yeniden yapılmalıdır. Uygulanan dikişlerde uzun dönemde cinsel ilişki sırasında ağrı oluşabilir. Bu, kesinin uygun şekilde açılmaması ve dikilmemesi nedeniyle olabilir.